Czy pracownik na stanowisku kierowniczym ma prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych? Zgodnie z art. 154 (4) § 1 kodeksu pracy taka osoba wykonuje, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Jest to jedna z podstawowych zasad prawa pracy.
Od tej żelaznej reguły istnieją jednak wyjątki, co bardzo wyraźnie zasygnalizował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 05.03.2014 r. (sygn. akt II PK 135/13): Pracownikom zajmującym stanowiska kierownicze (tj. zarządzającym w imieniu pracodawcy zakładem pracy lub będącym kierownikami wyodrębnionych jednostek organizacyjnych pracodawcy) nie przysługuje wynagrodzenie oraz dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Wyjątkowo jednak wynagrodzenie będzie należne, jeżeli praca w nadgodzinach jest świadczona przez tych pracowników w sposób stały i systematyczny, a ponadto - wynika z niewłaściwej organizacji pracy przez pracodawcę.
Zgodnie z cytowanym orzeczeniem Sądu Najwyższego prawo pracownika do wynagrodzenia za nadgodziny na stanowisku kierowniczym znajduje zastosowanie jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Ma to miejsce tylko wówczas, gdy praca na stanowisku kierowniczym w godzinach nadliczbowych jest wykonywana przez pracownika w sposób stały i systematyczny oraz z przyczyn niezależnych od samego pracownika. Jeżeli wszystkie te warunki zostaną łącznie spełnione, to dopiero wtedy istnieje podstawa do wypłaty wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.
W ten oto sposób Sąd Najwyższy ustosunkował się do przypadków uporczywego naruszania przez pracodawców art. 154 (4) § 1 kodeksu pracy poprzez zobowiązywanie pracowników do stałej i systematycznej pracy w nadgodzinach, podczas gdy sami pracownicy nie mają na to żadnego wpływu. Należy jednocześnie zauważyć, że cytowane orzeczenie potwierdza dotychczasowe stanowisko Sądu Najwyższego w tej kwestii wyrażone także we wcześniejszych wyrokach z dnia 24.06.2013 r. (sygn. akt II PK 350/12) oraz dnia 08.03.2011 r. (sygn. akt II PK 221/10).
Tomasz Adamiec - radca prawny
www.tomaszaadamiec.pl